Projenizi gerçekleştirmek için başvuru yapabileceğiniz birçok sanat destek programı mevcut. Ama hangi destek programı projeniz için daha uygun? Projeniz için yeterli araştırma yaptınız mı? Yaptığınız araştırmalar projenizi netleştirecek somut verilere ulaşmanızı sağladı mı? Tüm bunlar bir destek programına başvuru yapmadan önce göz önünde bulundurulması gereken sorular olarak düşünülebilir. Sanat Projeleri Yazı Dizisinin 2. Bölümü, “Proje Yazmaya Başlamadan Önce Nelere Dikkat Etmek Gerekir?” sorusunu sorarak araştırma ve uygun destek programı bulma süreçlerindeki önemli noktalara dikkat çekiyor.

Burçin Nilay Kalınbayrak

Sanat Projeleri Yazı Dizisi hakkında daha fazla bilgi için tıkayınız.

Aklınızdaki proje fikrini gerçekleştirmek üzere bir destek programına başvuru yapmak için projenizi yazıya dökmeden önce yapılması gereken iki önemli şey olduğu söylenebilir. Birincisi için iyi bir araştırma yapmak ikincisi için de uygun destek programını bulmak diyebiliriz. Proje yazmaya başlamadan önce nelere dikkat etmek gerekir sorusuyla Sanat Projeleri Yazı Dizisinin 2. Bölümünde araştırma ve destek programı bulma süreçlerinin önemine değiniyor olacağız.

Sanat Projeleri Yazı Dizisinin, temel kavramları içeren “Proje Nedir?” isimli ilk bölümünü okumak için tıklayınız. 

Araştırma

Bir fikri, bir proje metni olarak yazıya dökmeden önce yapılacak araştırma, projenin ihtiyaçlarını belirleyen ve uygulanabilirliğini ölçen bir süreçtir. Bir fikrin projeye dönüşebilmesi, bu fikrin yapılabilirliğine dair araştırma süreçlerinin olumlu sonuçlanmasına bağlıdır denilebilir. Buna aslında ön araştırma da diyebiliriz. Bu süreç, “Evet, bu projeyi hayata geçirebiliriz!” kararını vermeden önce atılması gereken ilk adım olarak düşünülebilir. 

Araştırma süreci tamamlanmadan projeyi hayata geçirmeye çalışmak, bütçe ve zaman yönetimi bakımından zorluklara sebep olabileceği gibi projenin başarısız olmasına da yol açabilir. Bu anlamda, fikirler ne kadar önemliyse bu fikirleri projeye dönüştürmek için yapılacak araştırma da o kadar önemlidir. Bu süreçte fikrinizin belki de başkası tarafından çoktan hayata geçirildiğini de öğrenebilir ve başka bir fikirle yolunuza devam etmeniz gerektiği kararını verebilirsiniz.

Proje yazmaya başlamadan önce yapılacak araştırma neleri kapsayabilir diye düşünecek olursak, en basit şekliyle neden bu fikri hayata geçirmek istediğinizi destekleyecek faaliyetlerden bahsedebiliriz. Proje konusuyla ilgili okumalar yapmak, ihtiyaçları ve masrafları belirlemek ya da uzmanlarla görüşmek bu kapsamda yapılabilecek faaliyetler olarak nitelendirilebilir. Bunu, asıl resme başlamadan önce eskiz çizmek, makale yazmaya başlamadan önce kütüphaneye gitmek, ihtiyacınız olan bir teçhizat için fiyat araştırması yapmak gibi de düşünebilirsiniz. 

Örneğin yurt dışında bir sergi açma fikriniz varsa hemen sergi hazırlıklarına başlamak yerine öncelikle bu sergiyi açmayı düşündüğünüz ülkenin seyahat, konaklama, gümrük, alım satım, çalışma şartları ve benzeri konulardaki mevzuatlarına ve uygulamalarına dair bir ön çalışma yapmanız ve orada yaşayan sanatçılarla ve galerilerle görüşmeniz gerekebilir. Eğer araştırmanız sonucunda, şartların projeniz için uygun olduğuna karar verirseniz, projenizi gerçekleştirmek için yaptığınız bu araştırma olumlu sonuçlanmış demektir. Bu sergi için bir destek programına başvuru yapmak için proje yazacaksanız, işte o zaman araştırmanızdan elde ettiğiniz bilgileri kullanabilirsiniz. Örneğin seyahat ve konaklama bilgileri bütçe için önemli bir veri olacaktır. Gümrük bilgileri, nakliye süreçlerini, dolayısıyla hem bütçeyi hem de proje süresini etkileyecektir. Tüm bu süreç sonucunda ortaya çıkan veriler, projenizi yazıya dökerken sizin için kılavuz niteliğinde olacaktır. 

Araştırma yoğun ve ciddi bir süreçtir, bu nedenle bazen projenin kendisi bile olabilir. Örneğin büyük ölçekli projelerin uygulanabilirliğine karar vermek için projeye başlamadan önce yapılan fizibilite çalışmaları buna örnek gösterilebilir. Bunlar bazen aylar hatta yıllar süren maliyetli süreçler olabilir. Sadece fizibilite raporunun hazırlanması için bile bir destek programına başvuru yapılabilir. Özellikle Kalkınma Ajanslarının buna özel Fizibilite Desteği Programları vardır. 

Bazı büyük projelerde ise literatür taraması ya da gereksinim analizi gibi araştırma süreçlerinin birer proje faaliyeti ya da iş paketi olarak belirlendiği de görülebilir. Bu tür faaliyetler araştırma niteliğinde olsa da neden, nasıl ve kim tarafından, hangi araçlarla ve ne kadar bütçe ile yapılacağı detaylı bir şekilde proje yazmaya başlamadan önce zaten belirlenmiştir, yani bunlara dair de bir ön araştırma halihazırda yapılmıştır. 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

“Anlatılar Söyleşi Serisi” projesi, Ağustos 2020-Ekim 2021, Güncel Sanat Arşivi.

Değerlendirme Süreçlerinde Araştırmanın Önemi

Projeniz için araştırma yapmak; iyi bir proje yazımı için gerekli olduğu kadar destek programlarının başvuru sonrası değerlendirme süreçlerinde karşılaşabileceğiniz soruları en aza indirmek için de önemlidir. Proje yazmaya başlamadan önce yapacağınız araştırmalardan elde edeceğiniz somut veriler, değerlendirme süreçlerinde projenizin daha anlaşılır ve ikna edici olmasını sağlamak konusunda oldukça yardımcı olacaktır. 

Somut verilerden kasıt, muğlak ifadelere yer bırakmayacak şekilde, araştırmanızı kaynaklarla desteklemenizdir. Özellikle de gerekçe ve hedefler gibi bölümler anlatılırken “yeterince”, “büyük ölçüde”, “oldukça”, “birçok”, “bir hayli”, “bir sürü”, “epeyce”, “çoğu” ve buna benzer ifadelerin kullanılması belirsizliğe yol açabilir. Sadece  bu tür kelimeler değil, ayrıca kullandığınız diğer kelimelerin de projeniz bağlamında bütüncül ve somut bir anlam ifade etmesi gerekir. 

Örneğin genç sanatçıların görünürlüğüne yönelik bir proje düzenlemek istiyorsunuz ve gerekçeniz olarak sadece “kariyerinin başındaki sanatçılara görünürlük sağlayan yeterince platform yok” gibi bir ifade kullandınız. Bu tür bir cümle, değerlendiriciler için birçok açıdan soru işareti yaratabilir. Buradaki “kariyerinin başındaki”, “görünürlük”, “platform”, ve “yeterince yok” gibi ifadeleri daha net açıklamanız ve mümkünse somut verilerle desteklemeniz beklenir. Bu ifadeyi netleştirmek için akla gelebilecek sorular, aşağıdakilere benzer ya da daha fazla olabilir: 

“Kariyerinin başındaki sanatçılar” ile kimleri kastediyorsunuz? 

“Görünürlük” ile ne kastediyorsunuz?

“Platform” ile ne kastediyorsunuz? 

“Yeterince yok” ile ne kastediyorsunuz?

Bu sorular sadece bazı örnekler olarak düşünülebilir. Bu tür ifadeleri netleştirmek için benzer soruları, değerlendiricilerden önce sizin kendinize sormanız ve cevaplar için gerekli araştırmaları yapmış olmanız gerekir. Böylece değerlendirme aşamasında projenizin anlaşılmasına yönelik gerekli hazırlığı yapmış olursunuz.

Projeniz için uygun destek programını bulmanın da başlı başına bir araştırma faaliyeti olduğu söylenebilir. Bu oldukça kritik bir süreçtir. Çünkü destek programları çok çeşitlidir ve sürekli güncellenir. Uygun programı bulmak için yenilikleri ve güncellemeleri sürekli takip etmek gerekir. En önemli konu ise başvuru koşullarını doğru değerlendirebilmektir. Bu değerlendirme, projeniz için doğru programı bulmanızı sağlayacaktır. Şimdi proje yazmaya başlamadan önce, destek programlarını değerlendirmek ve uygun bir destek programı bulmak için nelere dikkat etmek gerekir biraz da bunu inceleyelim.

• 

• 

Evren Selçuk, “Standard Profile: Documentation”, Vera Kültür Sanat, Tokat, 27 Ekim – 8 Kasım 2020. Fotoğraflar: Seniha Ünay ve Güncel Sanat Arşivi.

Uygun Destek Programını Bulmak

Çeşitli kurum ve kuruluşların, sanat projelerini gerçekleştirmek için desteğe ihtiyaç duyan gerçek veya tüzel kişilere sağladığı imkanların sunulduğu programlara genel olarak sanat destek programları diyebiliriz. Başvuru koşullarına göre bireysel sanatçılar, kolektifler, sanat alanları, sanat platformları, kısaca sanat alanında faaliyet gösteren kişi veya kuruluşlar, programların uygunluk kriterlerini sağladıkları sürece bu desteklerden yararlanmak üzere programlara başvuru yapabilir. 

Devlet kurumları, uluslararası kuruluşlar, vakıflar, müzeler, sanat galerileri, bağımsız sanat alanları, bağımsız kuruluşlar ve bazen de koleksiyoner ve yatırımcılar, farklı programlar çerçevesinde sanat projelerine destek olabilirler. Bu programlar; finansal destek şeklinde olabileceği gibi eğitim desteği, atölye desteği ya da uluslararası misafir sanatçı programlarına katılım için seyahat desteği gibi farklı biçimlerde görülebilir. 

Bu programların kimisi başvuruya sürekli açıktır, yani herhangi bir son tarih olmaksızın başvuru yapılabilir. Bu tür programlarda son tarih olmasa da proje toplama dönemleri olabilir. Örneğin bazıları, yıl içerisinde Mart, Haziran, Eylül gibi belirli aylarda proje önerilerini toplayabilir. Bu, özellikle başvuruların yoğun olduğu programlar için bir son tarihten ziyade başvuruların değerlendirilmesini sistematik hale getirmek ve kolaylaştırmak için bir yöntem olarak düşünülebilir. Sürekli açık destek programlarının detayları sabit kalabileceği gibi her yıl yenilenebilir ya da sadece içeriklerindeki maddeler güncellenebilir. Güncellemeler mutlaka destek kuruluşları tarafından duyurulur.

Destek programlarının bazıları ise belli bir müddet için açılır. Bunlar, başvuru için son tarihi olan süreli programlardır ve son tarih geçtikten sonra başvurular kabul edilmez. Süreli destek programları genellikle bir çağrı metni ile birlikte duyurulur ve program tamamlandıktan sonra bu metnin geçerliliği kalmaz. Aynı çağrı her yıl tekrarlansa veya benzer bir program açılsa bile genellikle koşullar güncellenir, yenilenir ve yeni bir çağrı metni yayımlanır. 

Program detaylarını içeren rehberler, kılavuzlar ve çağrı metinlerinde desteğin kapsamı, başvuruya uygunluk kriterleri, süreli bir çağrı ise son başvuru tarihi, başvuru şekli ve değerlendirme süreçlerine yönelik detaylı bilgiler bulunur. Destek sağlayan kuruluşların internet sitelerinde genellikle “açık çağrılar” ya da “aktif çağrılar” başlığı altında o dönem içerisinde başvuru yapılabilecek uygun destek programlarının bilgi ve dokümanlarına ulaşmak mümkündür. Bu metinler proje yazmaya başlamadan önce mutlaka detaylıca incelenmeli ve olası güncellemeler takip edilmelidir. 

Her programın kendine özgü koşulları vardır ve bunlar içerisinden sadece bir tanesi bile sizin projeniz için uygun değilse o programa başvurmanızın bir anlamı olmayacağını söylemek yanlış olmaz. Projenizi bazı değişikliklerle program koşullarına uydurmaya çalışmak da mümkündür elbette. Örneğin eğitim projesi fikriniz, sadece bütçesi yüksek olduğu için ilgili destek programıyla uyuşmuyorsa belki bütçeyi kısmayı düşünebilirsiniz. Yine de yapılacak değişikliklerin, projenizi özünden koparmayacak değişiklikler olmasına dikkat etmek oldukça önemlidir. 

Diğer bir yandan uygun bir proje destek programı bulmuş ama programın son başvuru tarihi çok yakın olduğundan projenizi yazıya dökmek için yeterli zamanınız olmadığını düşünüyor olabilirsiniz. Bu durumda başvurmak istediğiniz program sürekli açık bir destek programıysa ve sizin de vaktiniz varsa bir sonraki yıl başvurmayı düşünebilirsiniz. Süreli bir destek programıysa da şansınızı deneyebilirsiniz elbette. Ama ön araştırmanın bile belli bir süre gerektirdiğinden bahsetmişken, çok kısa bir sürede sırf başvuru yapmak için bir proje metni yazmaya çalışmanın anlamlı olup olmadığı tartışılabilir.

Proje yazmaya başlamadan önce, sanat destek programlarının kılavuzlarını ya da çağrı metinlerini okurken başvuru koşullarını nasıl değerlendirmeliyiz, hangi kriterler karşımıza çıkabilir ve başvuru için nelere dikkat etmeliyiz, gelin şimdi bunlara biraz daha detaylı göz atalım.

• 

• 

• 

Güncel Sanat Arşivi, Sanat Projeleri Eğitimleri, Nisan 2018, Mayıs-Haziran 2020, Kasım 2020.

1. Uygunluk Kriterleri 

Her destek programının uygunluk kriterleri farklı ve çok çeşitlidir. Projeler gibi destek programları da belli hedef gruplarını önceliklendirebilir. Bu çerçevede, uygunluk kriterleri, en özet şekilde, “Kimler bu programa başvuru yapabilir?” sorusunun cevabı olarak düşünülebilir. Destek programının detaylarına göre bu sorunun çok geniş ya da çok dar yanıtları olabilir. Proje yazmaya başlamadan önce aşağıdakilere benzer soruları kendiniz açısından değerlendirerek cevaplarını kılavuz içinde aramanız gerekebilir:

Bunlar sadece bazı örnek sorular olarak düşünülebilir. Destek programlarının konu ve içeriklerine göre bu sorular çoğaltılabilir ya da azaltılabilir. Proje yazmaya başlamadan önce, program koşullarını okurken, başvuru sahibi olarak sizin, bu tür şartlara uygunluğunuzu anlamak açısından bu ve benzeri soruların yanıtlarını aramanızda fayda vardır.

2. Destek Türü ve Kapsamı

Her destek programı farklı imkanlar sunar ve belli destek türlerine odaklanarak kapsamını belirler. Bazıları maddi, bazıları mentörlük, bazıları eğitim bazıları ise atölye desteği sunabilir. Destek kapsamı, bu destek türlerinin program çerçevesindeki sınırlarıdır diyebiliriz. Bu anlamda, finansal destek türünün bir kapsamı ve bir üst limiti vardır. Aynı şekilde atölye ya da mekan kullanımının belli bir kapsamı ve kuralları vardır. Seyahat desteği sadece yol masrafını karşılayıp konaklama ve gündelik ücretlerini içermeyebilir veya hepsini karşılayabilir.

Bu açıdan, proje yazmaya başlamadan önce destek türü ve kapsamının projeniz için uygun olup olmadığını anlamak üzere projenizin neye ihtiyacı olduğunu çok iyi belirlemiş olmanız gerekir. Buna göre, aşağıdakilere benzer soruların yanıtlarını destek programı koşulları içerisinde arayabilirsiniz:

Projeniz için neye ihtiyacınız olduğunu belirlediğiniz sürece, destek programı koşullarını incelerken bu tür sorular veya daha fazlası, desteğin türü ve kapsamını anlamak açısından yardımcı olabilir. 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

Atölyedeki Sanatçı Projesi: Aslı Işıksal, 2016; Lütfi Özden 2016; Feyzi Çelikten 2018. Fotoğraflar: Güncel Sanat Arşivi.

3. Destek Süresi ve Dönemi

Projelerin belli bir süresi olduğu gibi destek programlarının da belli bir süresi vardır. Üretiminiz için gerekli atölye desteği üç ay sürebilir, serginiz için mekan desteği bir ay olabilir, finansal destek bir yıllık bir proje için verilebilir, mentörlük iki haftalık bir süreci kapsayabilir. Süreler, destek programlarına göre değişebilir, daha kısa ya da daha uzun olabilir.

Destek programının, kendi takvimine göre projeyi ne zaman desteklemeye başlayacağı da oldukça önemlidir. Örneğin bir öğrenci olarak bir misafir sanatçı programına başvururken, kabul olduğunuz takdirde programın ne zaman başlayacağı kritik bir unsurdur. Bu anlamda, destek süresi ve döneminin akademik dönemle çakışıp çakışmadığı, desteğin yaz dönemini kapsayıp kapsamadığı gibi koşullar çerçevesinde, destek süresinin başlangıç tarihine göre kendi takviminizin uygunluğunu değerlendirebilirsiniz. Ayrıca yurt dışındaki destek programlarına başvururken, yaz ya da kış dönemlerine denk gelen programlar açısından, ülkelerin hava şartlarının bile ne kadar önemli olduğu düşünülürse, destek süresi ve döneminin ne kadar kritik olduğu anlaşılabilir.

Başvuru kılavuzları ve çağrı metinlerinde destek programıyla ilgili tüm tarihler ile destek süresi ve döneminin net bir şekilde belirtilmesi gerekir. Proje yazmaya başlamadan önce bunların incelenmesi, başvuru kararının verilmesinde önemli bir etkendir.

4. Başvuru Süreci 

Destek programlarının başvuru süreçleri birbirlerinden farklıdır. Bazı başvurular aşamalı olabilir ve her aşamada istenen bilgi ve belgeler farklı olabilir. Örneğin büyük bütçeli ve kapsamlı bir programın başvuru şekli iki aşamalı olabilir. Ön eleme süreci olarak düşünülebilecek ilk aşamada temel bilgiler istenip başvurunun sadece şekil açısından tamamlanması beklenebilir. Detaylı teknik incelemeye tabi olacak ikinci aşama başvuruda ise daha kapsamlı doküman ve belgeler istenebilir. 

Bazı destek programların kendilerine ait çevrim içi başvuru sistemleri vardır ve bunlar üzerinden başvuru yapılması beklenir. Bunlar, projenizi anlatmanız için gerekli başlıkları içeren ve belgeleri yükleyebilmenize olanak sağlayan sistemlerdir. Projenizi doğrudan bu sistem üzerindeki başlıkların altında detaylandırabilirsiniz. Bunu yaparken ayrı bir dosyada proje metninizi yedeklemeniz faydalı olacaktır, çünkü sistemler çökebilir ve yazdıklarınızı sadece sisteme kaydederseniz kaybetme riskiniz yüksek olabilir. Bu tür sistemlere, proje bilgilerinizi girmeye başlamadan önce genellikle kayıt yapılması gerekir ve kayıt aşamasında da detaylı bilgiler istenebilir.

Bazı destek programlarının ise bir başvuru formu vardır. Bu formda projenizle ilgili gerekli bilgileri doldurmanızı sağlayan başlıklar mevcuttur. Sizden bu formu doldurup eklerle birlikte doğrudan mail üzerinden göndermeniz istenebilir. Günümüzde pek olmamasına rağmen bazı programlar, form ve belgeleri çevrim içi gönderdikten sonra ayrıca elden ya da posta ile de iletmenizi bekleyebilir. Bazı programların ise hem başvuru sistemi hem de doldurulması gereken bir başvuru formu olabilir. Bu durumda formun ayrıca doldurulup, sisteme girilecek bilgiler ve eklerle birlikte yüklenmesi gerekebilir.

Bazı programların ise ne bir başvuru sistemi ne de bir başvuru formu vardır ve projenizi belli bir format olmadan yazıya dökmeniz gerekebilir. Her koşulda projenizin ne ile ilgili olduğu, amacı, hedefi, faaliyetleri, bütçesi gibi önemli bileşenlerini anlatmanız gerekecektir. Bunlarla ilgili temel kavramları yazı dizisinin 1.Bölümünde görebilirsiniz. Sonraki bölümlerde ise belli bir form olmadan bir destek programına nasıl proje yazılabileceğine dair daha detaylı bilgi veriyor olacağız.

Başvuru sürecindeki önemli unsurlardan bir diğeri de başvuru ekleri olarak düşünülebilir. Projenizin amacı, kapsamı, hedefi, faliyetleri gibi bilgileri dolduracağınız başvuru sistemi ya da başvuru formu dışında sizden bazı ek belgeler istenecektir. Özgeçmiş, portfolyo, proforma, teknik şartname, niyet mektubu veya referans mektubu bunlara örnek gösterilebilir. Tüm bu belge ve dokümanların da belli bir format çerçevesinde sisteme yüklenmesi ya da maile eklenmesi gerekebilir.

Örneğin tüm eklerin tek bir pdf içerisinde olması, dokümanların belli bir sıralamaya göre isimlendirilmesi, toplam boyutun belli bir üst limitinin olması, portfolyoya belli sayıda ve belli bir tarihten sonraki işlerin eklenmesi, niyet mektubunun bir sayfayı geçmemesi, referans mektubunun doğrudan referans olan kişi tarafından sisteme girilmesi gibi şartlar olabilir. Hatta portfolyonuzun yatay mı yoksa dikey mi olması gerektiğini belirten programlar dahi olabilir. Ek belge ve dokümanlar önemli bir konu olduğundan bunlara yazı dizisinin sonraki bölümlerinde daha detaylı şekilde değiniyor olacağız.

Bir diğer önemli nokta olarak başvuru süresi dikkate alınmalıdır. Daha önce de değindiğimiz gibi bazı destek programlarına sürekli başvuru yapılabilirken bazılarına sadece belli bir süre için başvurulabilir. Yani başvuru için bir son tarih vardır. Ama son tarihlerin bazı durumlarda, örneğin yeterli başvuru alınamadığında, uzatıldığı görülebilir. Bu tür güncellemeler mutlaka takip edilmeli, başvuru hazırlıkları, belirtilen son tarihten önce tamamlanmalıdır. Ayrıca özellikle sistem üzerinden yapılan başvurularda, sistemde yoğunluk yaşanabileceğinden başvurular kesinlikle son güne bırakılmamalıdır.

Son olarak, başvuru dili de önemli bir unsurdur. Türkiye’den bir sanat destek kuruluşuna başvuruyor olsanız bile bazen formların sadece İngilizce doldurulması istenebilir. Böyle bir durumda doğrudan İngilizce yazmıyorsanız proje metninizin ve başvuru eklerinin çevirisinin yapılması gerekecektir. Çevirinin de belli bir süresi olacağından, yazım hazırlıklarının çok daha erken tamamlanıp tüm dokümanların çevirisinin başvurudan önce tamamlanmış olması gerekir. 

Tüm bu detaylar başvuru kılavuzlarında ya da çağrı metinlerinde belirtilir ve başvurunun nasıl yapılacağına dair bilgilendirmeler yapılır. Yeterli bilgi yoksa destek programının ilgili uzmanlarına sorularınızı sorabilirsiniz. Bu sorular belli aralıklarla sıkça sorulan sorular bölümünde yayımlanır. Bazen soruların iletilmesi için de belli bir süre verilir. Tüm bu güncellemelerin destek programı sayfalarında takip edilmesi oldukça önemlidir.

Proje yazmaya başlamadan önce, destek programı tarafından başvuru için şekilsel ve dokümantasyona yönelik olarak sizden nelerin beklendiğine dair tüm bilgilerin detaylıca incelenmesi, başvuru sürecinin kolaylaşmasını sağlayacaktır. Yazı dizisinin ilerleyen bölümlerinde, proje nasıl yazılır ve başvuru yaparken nelere dikkat etmek gerekir soruları kapsamında tüm bunlara daha detaylı değiniyor olacağız.

• 

• 

• 

• 

“Yüz Yüze Kolektif Üretim Atölyesi” projesi, Hacettepe Üniversitesi, Mayıs 2018. Fotoğraflar: Güncel Sanat Arşivi

5. Değerlendirme Süreci

Değerlendirme süreci, projenizin kabul edilip edilmeyeceğini belirleyen aşamadır. Başvuruda sizden beklenen bilgi ve belgeleri ne kadar doğru ve tam olarak hazırladığınıza bağlı olan bir süreçtir. Yine de başvuru aşamasında tüm istenenleri eksiksiz şekilde yerine getiren herkesin projesinin kabul olmasını beklemek gerçekçi olmayacaktır.

Bu noktada, daha önce de bahsettiğimiz gibi proje fikrinin, araştırma süreçleriyle birlikte somut verilerle desteklenmesi, açık ve net bir şekilde metne dönüştürülmesi ve ikna edici olması gerektiği unutulmamalıdır. Tüm bunlar, bir bütün olarak değerlendirme sürecinde incelikle süzgeçten geçirilecektir. 

Değerlendirmeler, destek kurumlarının uzmanları tarafından yapılabileceği gibi konuyla ilgili bilgi birikimi olan bağımsız uzmanlar tarafından da yapılabilir. Bazen büyük bütçeli ve kapsamlı projelerin değerlendirilmesine yönelik olarak, kurumlar tarafından bağımsız değerlendiriciler için özel başvuru çağrısı da açılabilir. Genellikle Kalkınma Ajanslarının bu tür projeler için bağımsız değerlendiricilere yönelik belli dönemlerde açtıkları çağrıları görmek mümkündür.

Sanat projeleri için de aynı şekilde sanat alanında faaliyet gösteren profesyoneller, sanat yöneticileri, akademisyenler, sanatçılar, sanat yazarları, küratörler, koleksiyonerler ve sanat yatırımcıları, farklı destek programlarında, uzmanlık konularına göre juri olarak karşımıza çıkabilir. Programların jurileri sabit olabileceği gibi değişken de olabilir. Aynı destek programı dahi olsa açıldığı her dönem yeni bir juri toplanabilir.

Değerlendirme süreçleri yukarıda bahsettiğimiz başvuru aşamalarını takip edecek şekilde farklı aşamalardan oluşabilir. Değerlendirmenin ilk aşamasında başvurular, bilgi ve belgelerin eksik olup olmadığına bakılmak üzere ön elemeden geçirilip sadece şekil olarak incelenebilir. Bu elemeyi geçenler ise teknik ve içerik olarak değerlendirilmek üzere ikinci aşamaya ilerler. Bu aşamadan sonra sizden projenizle ilgili yüz yüze veya çevrim içi bir sunum yapmanız ya da mülakata katılmanız da beklenebilir. Bu sunumlarda değerlendiriciler, projenizi sizden dinleyip daha iyi anlamaya çalışır ve soruları varsa doğrudan size sorabilir. Anlatımınızın akıcılığı ve sorulara vereceğiniz yanıtların gücü, değerlendiricilerin kararını büyük olasılıkla etkileyecektir. 

Bazı değerlendirme süreçleri ise tek aşamalı olabilir ve ön eleme ya da sunum olmadan karar verilebilir. Bu süreçte sizinle irtibat kurulup, sizden bazı düzeltmeler ve eklemeler yapmanız beklenebilir. Örneğin eksik belgesi olan başvurular doğrudan elenmek yerine eksik belgenin tamamlanması istenebilir. Başvuran herkesten bu düzeltmeler beklenmeyebilir. Bu nedenle, kabul garantisi olmasa da değerlendirme sürecinde projenizle ilgili düzeltme beklentileri varsa projeniz ilgi ve dikkat çekmiş anlamına gelebilir. Bu yüzden bazı durumlarda değerlendirme sürecinde düzeltme için sizinle irtibata geçilmesinin nispeten olumlu bir durum olarak algılanması, kesin olmasa da mümkündür. 

Değerlendirmelerin ne kadar süreceği, destek programının kapsamına ya da beklenen başvuru sayısına göre değişkenlik gösterebilir. Değerlendirme süresi bir ay da olabilir, altı ay da. Bazen proje başvuruları için ek belge ya da düzeltme talep ediliyorsa değerlendirmeler uzayabilir. Nitekim, değerlendirme sürecinin ne kadar süreceği, sizin projenizin başlangıç tarihini de etkileyecektir. Desteğe hemen ihtiyacınız varsa ama başvurmayı düşündüğünüz programın değerlendirme süreci örneğin altı aysa bu program sizin için uygun olmayabilir. Bu nedenle bir destek programına proje yazmaya başlamadan önce değerlendirmelerin ne kadar süreceği ve nasıl yapılacağı da dikkate alınmalıdır.

• 

• 

• 

• 

• 

• 

Vera Hafızaları: Başlangıç sergisinden, Vera Kültür Sanat, Tokat. Proje: Güncel Sanat Arşivi ve Vera Kültür Sanat.

2. Bölümün Sonu:

Bu bölümde bahsettiğimiz noktalar, bir destek programına proje yazmaya başlamadan önce nasıl bir araştırma süreci yürüteceğiniz üzerinde düşünmenize ve hangi destek programının projeniz için uygun olduğunu bulmanıza yardımcı olacak bazı ipuçları olarak ele alınabilir.

Herkesin proje fikri, farklı ihtiyaç ve gereksinimleri içerir ve bunu, yapacağınız araştırmalarla birlikte en iyi siz bilebilirsiniz. Bu araştırmalar süresince projenizi yazmak için somut veriler elde edebilir; başvuru yapacağınız uygun destek programını aramak için ihtiyaçlarınızı belirleyebilirsiniz.

Destek programlarını araştırırken hepsinin konu, uygunluk kriterleri, türleri, kapsamları, süreleri, başvuru ve değerlendirme süreçleri açısından birbirinden farklı olduğu ve aynı destek programının bile bir sonraki dönem için koşullarının değişebileceği umutulmamalıdır. Projeniz için neye ihtiyacınız olduğunu net bir şekilde belirlediğiniz ve araştırmalarınızı detaylı bir şekilde yaptığınız sürece, proje fikriniz için uygun bir destek programı bulmanız her zaman mümkündür.

Bu anlamda, Türkiye’de ve dünyada sanatçılara destek sağlayan birçok program mevcuttur. Proje fikrinize güveniyorsanız, program koşullarını ve uygunluk kriterlerini de sağladığınız sürece, uygun programı bulduktan sonra başvuru yapmamanız için hiçbir neden yoktur. 

Örneğin, bireysel bir sanatçı olarak üretim için finansal desteğe ihtiyacınız varsa Culture Civic Destek Programı bunu size sağlayabilir. Geçici bir süre atölyeye ihtiyacınız varsa Daire Sanat Açık Atölye Sanatçı Programına başvuru yapabilirsiniz. Uluslararası alanda kabul aldığınız projeler, sergiler ve misafir sanatçı programları için SAHA size seyahat ya da üretim desteği verebilir. Müze Evliyagil Alfa programıyla ilk kişisel serginizi açabilirsiniz. Bir kolektif ya da bireysel sanatçı olarak Sivil Düşün’den etkinlik desteği alabilirsiniz. Arter Araştırma Programı size ihtiyacınız olan mentörlük desteğini sunabilir. SAHA ya da Culture Civic programları, bağımsız sanat alanınıza uzun vadeli yapısal ilerleme desteği sağlayabilir. Çevrenin korunması ve sürdürülebilir bir gelecek üzerine çalışıyorsanız Gate 27 Sanatçı Rezidans Programıyla bu konuda çalışan başka sanatçılar, araştırmacılar ve mühendislerle etkileşim kurabileceğiniz bir üretim ve araştırma alanına dahil olabilirsiniz. 

Bunlar gibi ulusal destek kuruluşlarının yanı sıra uluslararası alanda da farklı konu, kapsam ve süreçleri olan birçok destek programı bulabilirsiniz. Hollanda’da Jan van Eyck Akademi, İsviçre’de Villa Ruffieux, Almanya’da Inhabit, Fransa’da Cité Internationale des Arts, Birleşik Krallık’ta Delfina Vakfı gibi misafir sanatçı programları ya da ABD New York’taki Pollock-Krasner Vakfı gibi finansal destek programları, uluslararası alanda size farklı destekler sağlayabilir.

Tabii ki bu programlara kabul olmak için program koşulları çerçevesinde proje fikrinizi net ve açık bir şekilde yazıya dökmeniz ve programların kriterlerine uygun olarak başvurunuzu tamamlamanız gerekecektir. Bunu en iyi şekilde ve zamanında yaptığınız sürece projenizin kabul edilme olasılığı her zaman olabilir.

Proje nedir ve Proje yazmaya başlamadan önce nelere dikkat etmek gerekir sorularını tartıştığımıza göre artık proje fikirlerimizi kağıda dökmeye ve bir proje metni oluşturmaya başlayabiliriz. Bir sonraki bölümde “Proje Nasıl Yazılır?” sorusunu örneklerle cevaplamaya çalışacağız.

Bu yazıda yer alan tüm yazılı ve görsel içeriklerin hakları saklıdır. Kaynak göstermek koşulu ile alıntı yapılabilir. Fotoğraflar için lütfen bizimle ile iletişime geçiniz. Proje yönetimine yönelik iş birliği alanları için tıklayınız.